Is het je wel eens opgevallen dat in klimaatscenario’s in 2050 nog steeds sprake is van gigatonnen uitstoot van broeikasgassen? Welke aannames zitten er achter netto nul? En zijn die realistisch?

Klimaatscenario’s, zoals die van het IPCC, veronderstellen dat in de toekomst gigatonnen broeikasgassen na uitstoot weer uit de lucht worden gehaald. Dit zijn zogenoemde ‘negatieve emissies’. Dit is verankerd in de beleidsdoelen van overheden, die mikken op netto nul. Netto nul betekent dus dat de uitstoot niet afgebouwd wordt naar absoluut nul, omdat men rekent op grote hoeveelheden toekomstige negatieve emissies.

Er zijn grofweg twee manieren om CO2 na uitstoot weer uit de lucht te halen. De eerste en voornaamste manier is grootschalige bosbouw/teelt van biomassa en de opslag van de CO2 daarvan. Dit staat ook wel bekend als Bioenergy with Carbon Capture and Storage, afgekort BECCS. De tweede manier is het installeren van technische installaties die eerder uitgestoten CO2 weer uit de lucht filteren.

Wat houden de opties in en hoe realistisch zijn ze?

Om bosbouw op te schalen tot een niveau van negatieve emissies dat de opwarming onder de 1,5 of 2 graden kan houden, zijn enorme hoeveelheden landbouwgrond nodig – gelijk aan twee keer de oppervlakte van India. Ook is er veel water voor nodig. Het benodigde land- en watergebruik gaat ten koste van de voedselproductie en de biodiversiteit. Wetenschappers uiten daarom kritiek op de aannames over de hoeveelheden die mogelijk zijn.[i] Zoals de auteurs van een artikel in Science concluderen: “BECCS blijft een zeer speculatieve technologie. Erop vertrouwen is daarom een onrechtvaardige gok met een zeer hoge inzet: als het onsuccesvol blijkt, dan zit de samenleving opgesloten in een scenario met hoge opwarming.”[ii]

Wat de technische installaties betreft: op dit moment zijn er wereldwijd enkele testfaciliteiten die CO2 uit de lucht halen. Om één kilo CO2 uit de lucht te halen moeten er enorme hoeveelheden lucht door de installaties gezogen en gefilterd worden. Experts vinden de aanname dat dit soort installaties in de toekomst gigatonnen CO2 uit de lucht zouden kunnen halen gevaarlijk.[iii]

Het voorzichtigheidsbeginsel

Er zijn dus grote vraagtekens te zetten bij de aannames over netto nul, ook als er rekening gehouden wordt met opschaling en voortschrijdende techniek.

Het voorzichtigheidsbeginsel stelt: liever uit voorzorg meer inspanningen plegen dan het risico lopen op onomkeerbare gevolgen. Op grond daarvan zouden we de uitstoot versneld moeten terugbrengen, bijvoorbeeld door beperking van de consumptiegroei. In ons boek Er is leven na de groei doen we daarvoor concrete voorstellen.

---

Noten

[i] Hickel, J., & Kallis, G. (2020), ‘Is green growth possible? In: New political economy, 25(4), 469-486.
[ii] Anderson, K., and G. Peters (2016), ‘The trouble with negative emissions’. In: Science, 354 (6309), 182-183.
[iii] Calverley, D. et al. (2022), ‘Phaseout Pathways for Fossil Fuel Production Within Paris-compliant Carbon Budgets’.