Het is prachtig dat het concept brede welvaart aan een opmars bezig is, maar hoe voorkomen we dat het een lege huls wordt? Dat is een vraag die steeds meer beleidsmakers terecht stellen. Het concept selectieve groei kan de bredewelvaartagenda op koers houden.

De positieve en gevaarlijke kant van brede welvaart

Brede welvaart is een veelbelovend concept. Het heeft de potentie om een eenzijdige focus op smal gedefinieerde (economische) doelstellingen te verbreden. De focus moet op meervoudige waardecreatie komen te liggen, kort samengevat: de creatie van economische én sociale én ecologische waarde. Tegelijkertijd is brede welvaart, zoals de term impliceert, een breed begrip. Zo onderscheidt het CBS in de Monitor Brede Welvaart acht facetten van brede welvaart en meet deze met zo’n 28 verschillende indicatoren. Hierdoor ontstaat het risico dat beslissers hun bestaande beleidsagenda’s onder het kopje brede welvaart plaatsen zonder hun onderliggende prioriteiten te veranderen. Zo blijft de focus nog steeds eenzijdig op smalle economische doelen liggen. Men verhangt slechts de bordjes boven de doelen. Hoe voorkomen we dat dit een trend wordt en dat het concept brede welvaart hetzelfde lot beschoren is als eerdere concepten zoals people, planet, profit en duurzame ontwikkeling?

Wat is selectieve groei?

Hier ligt een sleutelrol voor een nieuw economisch paradigma: selectieve groei. Het paradigma van selectieve groei is ontwikkeld in de jaren na de publicatie van het rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome in 1972. Zo schreef in 1976 toenmalig minister Lubbers van Economische Zaken de ‘Nota inzake selectieve groei’. Selectieve groei werd hierbij gedefinieerd als “een nevenschikking van de groeidoelstelling met andere doelstellingen van het beleid”. In de uitwerking betekende het onder andere dat strengere milieuwetgeving ten koste mag gaan van economische groei. Hoewel de definitie lijkt op die van brede welvaart, gaat het concept selectieve groei een cruciale stap verder, zowel conceptueel als praktisch gezien.

Theoretisch kader: afruilen binnen brede welvaart

Conceptueel gaat het een stap verder, omdat selectieve groei impliceert dat verschillende doelen niet altijd samengaan. Er is namelijk sprake van afruilen (trade-offs) tussen verschillende doelen. Iets meer van een bepaald doel realiseren betekent vaak dat we iets minder van een ander doel realiseren. Het kernvoorbeeld van de afruil tussen economische groei en de realisatie van milieudoelen is nog altijd actueel. Er zijn vijf drijvers van mondiale milieudegradatie. Naast de uitstoot van broeikasgassen zijn dit materiaalverbruik, waterverbruik, landgebruik en emissies van toxische stoffen. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat deze vijf drijvers tegelijk ― en vooral: snel genoeg ― dalen in combinatie met groei. We moeten dus kiezen. Óf we beperken de consumptiegroei óf we halen onze milieudoelen niet. Kortom, selectieve groei helpt net als postgroei om brede welvaart concreter en effectiever te maken.

Praktisch kader: activiteiten selectief laten groeien

Hier bewijst het concept selectieve groei ook haar praktische nut. Een praktische omgang met afruilen binnen brede welvaart is namelijk om selectief om te gaan met groei van economische activiteiten. Deze manier kan denken kunnen we toepassen aan de productiekant (aanbodzijde) en de consumptiekant (vraagzijde) van de economie. Welke vormen van bedrijvigheid zijn werkelijk in sociaal, ecologisch en economisch opzicht toekomstbestendig en welke niet? Welke vormen van consumptie zorgen voor een gelukkiger Nederland dat binnen de draagkracht van de aarde leeft? En welke doen dat niet? Dit zijn vragen die leidend zouden moeten zijn voor investeringsbeslissingen van bedrijven en beleidsbeslissingen van overheden over het toekomstige verdienvermogen en toekomstige consumptiepatronen in Nederland.

Ondersteuningsmogelijkheden

Sufficiency helpt bedrijven en overheden om de afruilen binnen brede welvaart scherp te krijgen. Op basis van onze ervaring weten we de onderliggende dilemma’s die in uw organisatie spelen boven tafel te krijgen en om te identificeren wat de knoppen zijn om aan te draaien. Door onze participatieve aanpak en kennis van de effecten van keuzeopties zijn we in staat om beleidsmakers en bestuurders te helpen om de goede afwegingen te maken én om goed onderbouwde beslissingen te nemen. Zo helpen we u om ervoor te zorgen dat brede welvaart in uw organisatie haar potentie waarmaakt. We verzorgen zowel lezingen en trainingen als onderzoeken en adviezen. Neem voor meer informatie contact op met Paul Schenderling, via p.schenderling <at> sufficiency.nl.